Travma ve Stres Nedir ?
Travma: Kişinin ego
gücünü sarsan şiddette gelişen içsel veya dışsal uyaranlar ile karşılaşması
durumudur. Travma kişinin bedensel ve ruhsal bütünlüğünü çeşitli derecelerde
sarsabilir.
Travmatik deneyim sadece kişinin kendisinin maruz kaldığı deneyimlerle sınırlandırılmamaktadır,
kişinin yakınlarının maruz kaldığı olaylar veya kişinin tanık olduğu olaylar da
travma etkisi yaratabilir.
Bir bireyin travmatik olaydan etkilenme derecesi yaşanan olayın şiddeti ile
ve kişinin genetik özellikleri, ego gücü, kişinin gelişimsel özellikleri ve
yaşanan olaya hazırlıklı yakalanıp yakalanmadığı ile doğrudan ilişkilidir. Bu
nedenle travmatik deneyimler herkeste aynı etki ile sonuçlanmayabilir.
Travmanın kişi üzerinde hem akut hem de kronik etkileri olabilir.
Travma mağdurlarında en sık görülen belirtiler yoğun kaygı, durgunluk
şaşkınlık veya saldırganlık, yer, zaman ve kendiliğin algılanmasında bozulmalar
(kendisini tüm yaşananlara karşı yabancı ve dışarda hissetme, sanki kendisini
izliyormuş gibi hissetme, dış dünyanın olduğundan daha farklı algılanması…),
travmatik olaya ilişkin kısmi veya total hafıza kaybı, irkilme tepkileri, istem
dışı bir şekilde sürekli travmatik olayla ilgili anıların zihne üşüşmesi ve
kaçınma belirtileridir.
Travmatik yaşantıdan sonra ortaya çıkan belirtilerin başlangıç
zamanı, sürekliliği ve sonlanma durumuna göre travma sonrası gelişen ruhsal
hastalıklar Postravmatik Stres Bozukluğu veya Akut
Stres Bozukluğu şeklinde sınıflandırılır. Bu iki hastalık dışında
diğer bir çok ruhsal rahatsızlık da travma ile tetiklenebilir.
Travma sonrasında gelişen ruhsal rahatsızlıkların tedavisinde semptomatik
ilaç tedavileri ile birlikte psikoterapinin uygulanması önerilmektedir.
Akut stres bozukluğu:
- Bedensel veya ruhsal travma yaşayan kişide, travmadan hemen sonra saatler
yada günler içinde belirtilerin gelişmesi ile karakterizedir.
- Belirtiler travmatik olaydan birkaç hafta yada birkaç ay içinde ortaya
çıkar. Ancak nadir de olsa 6 aydan daha sonra başladığı durumlar da
olabilir.
- Belirtiler 1-2 gün ile 3-4 hf arasında sürebilir ve genellikle
kendiliğinden 3-4 gün içinde düzelir.
Travma sonrası stres bozukluğu:
- Travma sonrasında görülen belirtilerin uzaması veya gecikmesi ile
karakterizedir.
- Her yaşta görülebilir.
- Kadınlarda travma sonrası stres bozukluğu gelişme riski erkeklere
oranla 2 kat daha fazladır.
- Bazı meslek grupları (sağlık çalışanlararı, polis ve itfaiye
görevlileri gibi) mesleki maruziyetleri nedeniyle Travma sonrası stres
bozukluğu açısından risk grubundadır.
- Travma sonrası stres bozukluğu gelişen kişilerde anksiyete
bozuklukları, depresyon, alkol madde bağımlılığı, davranım bozuklukları ek
tanılarının görülmesi oldukça sıktır.